"Δούρειος Ίππος" το σύστημα πρόσβασης στην Ανώτατη εκπαίδευση Του Χρήστου Κάτσικα

Πριν από λίγες εβδομάδες ο πρόεδρος της Επιτροπής Εθνικού Διαλόγου, Αντώνης Λιάκος, υποστήριξε ότι πρέπει να καταργηθούν οι πανελλαδικές εξετάσεις με τη σημερινή τους μορφή, να αναμορφωθεί η δευτεροβάθμια εκπαίδευση με την καθιέρωση τετραετούς Γυμνασίου και διετούς Λυκείου, και να επιβραβεύονται οι… συνειδητοποιημένοι υποψήφιοι με την επιπλέον μοριοδότηση όσων επιλέγουν λιγότερα τμήματα στο μηχανογραφικό τους.

Στη διάρκεια μάλιστα μιας άτυπης ενημέρωσης προς τους δημοσιογράφους για τις λεπτομέρειες του προτεινόμενου συστήματος διευκρίνισε ότι στον μαθητή θα παρέχονται οι βασικές εγκύκλιες γνώσεις στα τέσσερα χρόνια του Γυμνασίου, ενώ στο διετές Λύκειο τα βασικά υποχρεωτικά μαθήματα θα είναι Ελληνική Γλώσσα, Λογοτεχνία (ξένη και ελληνική) και Αγγλικά και επιπλέον τρεις κύκλοι μαθημάτων από τους οποίους θα επιλέγει έναν ή δύο ο μαθητής, ανάλογα με την κατεύθυνση που επιθυμεί να εξειδικευτεί και να σπουδάσει.
Η «καινοτομία» του προτεινόμενου συστήματος, σύμφωνα με τον εμπνευστή του, είναι η επιβράβευση όσων υποψηφίων είναι συνειδητοποιημένοι και αποφασισμένοι για το τι θέλουν να σπουδάσουν και αυτό πιστοποιείται από τον αριθμό των επιλογών τους.


Πιο συγκεκριμένα, όσο λιγότερες είναι οι επιλογές στο μηχανογραφικό τόσο μεγαλύτερη θα είναι η επιπλέον μοριοδότηση. Για παράδειγμα, εάν ένας υποψήφιος έχει δηλώσει μία και μοναδική σχολή, θα εισπράξει αυτόματα επιπλέον 1.000 μόρια. Αν επιλέξει δύο τμήματα, θα λάβει 650 παραπάνω για την πρώτη του επιλογή και 350 για τη δεύτερη κ.ο.κ.

Ο κ. Λιάκος δεν παρέλειψε να καταθέσει συμπληρωματικά τις δικές του «υποσχετικές» για το νέο σύστημα που οραματίζεται («μητέρα των αλλαγών» το ονόμασε), που συμπυκνώνονται στην πρόβλεψη ότι η παρέμβαση στο εξεταστικό σύστημα, η οποία είναι «εκ των ουκ άνευ για την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση», θα ανακουφίσει τις οικογένειες ως προς τα έξοδα για φροντιστήρια, ενώ θα σταματήσει και τις μετεγγραφές που ερημώνουν τα περιφερειακά Πανεπιστήμια και δημιουργούν συνωστισμό στα κεντρικά.
Το «μαύρο κουτί» της εκπαιδευτικής λειτουργίας

Εκπαίδευση

Στη συζήτηση για το σύστημα πρόσβασης των υποψηφίων οφείλουμε να επισημάνουμε τους οικονομικούς, κοινωνικούς και εκπαιδευτικούς όρους που επιδρούν στη διάρκεια της φοίτησης, πολύ πριν οι μαθητές ως υποψήφιοι φτάσουν στις πανελλαδικές εξετάσεις, στην έκβαση αυτής της φοίτησης και σε τελευταία ανάλυση στη διαφοροποιημένη κατάταξη των υποψηφίων.

Ουσιαστικά οφείλουμε να στρέψουμε το μικροσκόπιο του ενδιαφέροντός μας και της πολιτικής και εκπαιδευτικής μας ανάλυσης στις λειτουργίες του υπαρκτού σχολείου από την Α’ Δημοτικού, πολύ δηλαδή πιο πριν από το τέλος της λυκειακής βαθμίδας.

Ταυτόχρονα χρειάζεται να αντιπαρατεθούμε αποτελεσματικά με τη θεωρία των φυσικών χαρισμάτων (αυτών που «παίρνουν» τα γράμματα) και άρα της «αναγκαίας επιλογής» μέσω εξετάσεων όσων μαθητών «αξίζουν» να προχωρήσουν.

Δεν υπάρχει «φαεινή ιδέα» για το εξεταστικό, πολύ περισσότερο δεν υπάρχει αντίπαλη πρόταση αν δεν τοποθετηθεί κανείς για την ουσία της σχολικής εκπαίδευσης, καθώς, για όσους έχουν μάτια να δουν, είναι σαφές ότι το σύστημα πρόσβασης δεν μπορεί να βρει δίκαιη λύση στο πλαίσιο των άνισων όρων που δημιουργεί η σημερινή εκπαιδευτική και κοινωνική πραγματικότητα.

Οφείλουμε να μιλήσουμε για την εκπαίδευση και το σχολείο σε συνάρτηση με τις υπαρκτές σχέσεις παραγωγής, με το σύστημα εκμετάλλευσης που προσδιορίζει και καθορίζει τη σχολική εκπαίδευση.

Η εκπαιδευτική κοινότητα πρέπει να κοιτάξει το δάσος και όχι το δέντρο και να μιλήσει για όλα τα παιδιά. Αλλιώς θα «εγκλωβιστεί» σε μια επιφανειακή συζήτηση που θα επικεντρώνεται στο Λύκειο, θα μεγαλοποιεί τον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει αυτό καθαυτό το «σύστημα πρόσβασης» και θα αφήνει απέξω τα μεγάλα προβλήματα του εκπαιδευτικού συστήματος.

Χρειάζεται επίσης να αποκαλύψουμε ότι η «αυτονομία» ή «αποδέσμευση του Λυκείου» δεν εξαρτάται σε τελευταία ανάλυση από τις εξετάσεις πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Πρώτα πρώτα γιατί κάθε εκπαιδευτική βαθμίδα είναι λογικό να δένεται ως κρίκος μιας αλυσίδας με την επόμενη. Δεύτερον, γιατί όποια μορφή και να πάρουν ή όπου κι αν μετατεθούν οι εξετάσεις πρόσβασης χρονικά, το Λύκειο θα συνεχίσει να είναι προθάλαμός τους, καθώς η «αξία» των τίτλων του Λυκείου στον υφιστάμενο κοινωνικό καταμερισμό εργασίας δεν είναι εδώ και χρόνια συνδεδεμένη με κανένα επαγγελματικό δικαίωμα, ουσιαστικά είναι απαξιωμένη εργασιακά.

Ετσι και η νέα αυτή παρέμβαση του προέδρου του «εθνικού διαλόγου» πριμοδοτεί την κατεύθυνση της τροποποίησης των πανελλαδικών εξετάσεων για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, αποκρύπτοντας, υποτιμώντας ή αφήνοντας άθικτες όλες τις παραπάνω λειτουργίες και πρακτικές της σχολικής εκπαίδευσης, τους μηχανισμούς της κοινωνικής επιλογής στο σχολείο.

Η στόχευση, σε κάθε περίπτωση, είναι μια νέα διαχείριση της ροής του μαθητικού πληθυσμού, με πλήρη «ηγεμονία» των αποτελεσμάτων των εξεταστικών δοκιμασιών. Κοντολογίς πριμοδοτεί ένα αριστοκρατικό Λύκειο για «λίγους και εκλεκτούς» και μάλιστα εσωτερικά διαφοροποιημένο ανάμεσα σε αυτούς που θα παίρνουν απλή πιστοποίηση και αυτούς που θα πηγαίνουν για το εθνικό απολυτήριο.


Το Διεθνές Απολυτήριο και ο «ντίλερ» της ιδιωτικής εκπαίδευσης

Το Διεθνές Απολυτήριο (International Baccalaureate Diploma Programme) είναι ένα διετές πρόγραμμα σπουδών για τους μαθητές των δύο τελευταίων τάξεων του Λυκείου, προκειμένου να τους προετοιμάσει αποτελεσματικά για ένα φάσμα εξειδικευμένων σπουδών στο εξωτερικό.

Το ΙΒ Diploma Programme διευθύνεται από έναν ιδιωτικό οργανισμό αναγνωρισμένο από το Συμβούλιο της Ευρώπης και ο συγκεκριμένος τίτλος σπουδών παρέχεται στα πιο ακριβά ιδιωτικά Λύκεια της Ελλάδας και υπόσχεται την άμεση εγγραφή των κατόχων του στα καλύτερα διεθνώς Πανεπιστήμια.

Η ύπαρξή του σχετίζεται συνεπώς με τη δράση συγκεκριμένων επιχειρηματικών συμφερόντων διεθνώς τόσο στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση όσο και στην τριτοβάθμια, καθώς διευκολύνει την κινητικότητα των φοιτητών στο εσωτερικό της διεθνούς πανεπιστημιακής αγοράς.

Πώς σχετίζονται όλα αυτά με το νέο Λύκειο που προτείνεται; Οπως επισημαίνει εύστοχα και αποκαλυπτικά ο εκπαιδευτικός αναλυτής, Γιώργος Καλημερίδης, δεν έχει παρά να ρίξει μια ματιά κανείς στο IB (Διεθνές Απολυτήριο), όπως αυτό παρουσιάζεται την ιστοσελίδα του Ελληνοαμερικανικού Εκπαιδευτικού ιδρύματος-Κολέγιο Ψυχικού.

Το Διεθνές Απολυτήριο είναι διετές και αφορά τη Β’ και Γ’ Λυκείου. Από εδώ μπορούμε να καταλάβουμε και γιατί η εμμονή σε ένα τετραετές Γυμνάσιο και ένα δίχρονο Λύκειο.

Οι μαθητές είναι υποχρεωμένοι να πάρουν έξι μαθήματα, όπως και στην πρόταση της έκθεσης του Εθνικού Διαλόγου. Τρία σε υψηλό επίπεδο (high level) και τρία σε βασικό επίπεδο (standard level), όπως και στο δικό μας νέο Λύκειο.

Πέρα από τη Γλώσσα-Λογοτεχνία και τα Αγγλικά, οι μαθητές πρέπει να επιλέξουν μαθήματα από τέσσερις ομάδες μαθημάτων, οι οποίες περιλαμβάνουν Ανθρωπιστικές Επιστήμες, Μαθηματικά, Πειραματικές Επιστήμες (Βιολογία, Χημεία, Φυσική κτλ) και τέλος την ενότητα Τέχνες και Πολιτισμός. Αυτή είναι ακριβώς η δομή και στο δικό μας νέο Λύκειο.

Καλούνται επίσης να εκπονήσουν ένα Εκτεταμένο Δοκίμιο (Extended Essay), να έχουν εξαιρετική γνώση της αγγλικής γλώσσας και να συμμετέχουν σε ένα πρόγραμμα Creativity-Action-Service (δημιουργικότητα-δράση-υπηρεσία). Τι περιλαμβάνει το πρόγραμμα; «Συμμετοχή σε δράσεις της Μαθητικής Κοινότητας, συμμετοχή σε περιβαλλοντικές δραστηριότητες, στο Christmas Bazaar, εθελοντική βοήθεια σε ηλικιωμένους, άτομα με ειδικές ανάγκες».
«Μπίνγκο»

Αρα εδώ και έξι μήνες υποτίθεται ότι γινόταν διάλογος για το δημόσιο σχολείο, για να δημοσιευτεί τελικά το πρόγραμμα μαθημάτων των ιδιωτικών επιχειρήσεων στον χώρο της εκπαίδευσης και των αντίστοιχων εκπαιδευτικών προγραμμάτων τους. Μια πρόταση-διαφήμιση συγκεκριμένων ιδιωτικών συμφερόντων στον χώρο της εκπαίδευσης.

Παράλληλα με τον συντελεστή που προτείνεται στον τρόπο επιλογής των πανεπιστημιακών σχολών, νομιμοποιείται με μαθηματική ακρίβεια το κλείσιμο πολλών πανεπιστημιακών τμημάτων και η συρρίκνωση της δημόσιας πανεπιστημιακής εκπαίδευσης. Προς μεγάλη χαρά των διάφορων επιχειρηματιών της «γνώσης», οι οποίοι ως γνώστες των επιχειρήσεων έχουν καταλάβει τα στασίδια και περιμένουν.

Γιατί δεν υπάρχει σαφής αναφορά στη γοητεία που ασκεί το Διεθνές Απολυτήριο στις προτάσεις του εθνικού διαλόγου; Πώς μια συλλογική υποτιθέμενη εθνική προσπάθεια διαλόγου κατέληξε να αναπαράγει ένα επιχειρηματικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα; Ποια οικονομικά κίνητρα πριμοδοτούν την πρόταση γενίκευσης του προγράμματος του Διεθνούς Απολυτηρίου που συγκινούσε, είναι αλήθεια, και προηγούμενους υπουργούς Παιδείας;

Πρέπει να δοθούν απαντήσεις.