Ψάχνεις την Ανάπτυξη ; ...και δεν βλέπεις την ΛΙΜΝΗ! Γράφει ο Αλέξανδρος ΤΖΙΟΛΑΣ

Η ΣHMAΣΙΑ της Λίμνης Ιλαρίωνα.

Το 2012 δημιουργήθηκε στο νότιο τμήμα των Γρεβενών η Τεχνητή Λίμνη του Ιλαρίωνα.

 Έχει μήκος 35 χιλιόμετρα!

Η μικτή ιδιομορφία της είναι ότι, έχει στενή γεωμορφολογία, εκεί όπου ο Αλιάκμονας έχει έντονες  κλίσεις στις πλαγιές του, αλλά και πεδινή/αγροτική μορφολογία όταν βρίσκεται κανείς στην αρχή της, στα πεδινά των Γρεβενών.

Η επιφάνεια του ταμιευτήρα στην ανώτερη στάθμη του νερού είναι 21,9 τετραγωνικά χιλιόμετρα (Km2). Ο Υδροηλεκτρικός (ΥΗ) Σταθμός περιλαμβάνει δύο μονάδες με στροβίλους, ισχύος 78,5 MWο καθένας, δηλαδή η συνολική ισχύς του σταθμού είναι 157 MW. Το εργοστάσιο παράγει 410 GWh ετησίως (ακαθάριστα παραγόμενα έσοδα ~25 εκ. €).

Το φράγμα της ΔΕΗ διαμορφώνει την ανώτατη στάθμη της λίμνης στα + 403 μ. από το +296 μ. που ήταν το αρχικό υψόμετρο της κοίτης, ενώ το υψόμετρο του δαπέδου της Ι.Μ. Νικάνορα είναι στο +650 μ από την στάθμη της θάλασσας!

Το τοπίο σε αφοπλίζει.

Στην σπάνια περίπτωση που βρεθείς με βάρκα μέσα στην λίμνη νομίζεις ότι βρίσκεσαι σε fjord στη Νορβηγία! 

Αυτό το απολαμβάνουν μόνο οι παράνομοι και οι φανατικοί.

Το λιμναίο σύστημα έχει ένα τμήμα του στην Κοζάνη, ένα τμήμα του είναι κοινό καθότι το όριο Γρεβενών/Κοζάνης είναι στο μέσον της στενής (σε εκείνο το σημείο) λίμνης και ένα μεγάλο τμήμα του (η ουρά του) εκτείνεται στα εσωτερικά πεδινά των Γρεβενών.

Σήμερα η στάθμη της λίμνης είναι μεταβλητή. Αυξομειώνεται ανάλογα με την χρήση των νερών από την ΔΕΗ.  Έτσι, από εκεί, που στις υψηλότερες στάθμες η λίμνη εκτείνεται πανέμορφη κατά μήκος της κοίτης του Αλιάκμονα που έχει πολλές φορές χαρακτηριστικά χαράδρας με εικόνες άγριας ομορφιάς, όταν βρίσκεται στις χαμηλότερες στάθμες αποκαλύπτει μία σειρά προβλήματα μόνο στην πλευρά των πεδινών εκτάσεων των Γρεβενών.

Δεν γίνεται το ίδιο από την πλευρά της λίμνης Πολυφύτου.

Εκεί τα πράγματα είναι ελεγχόμενα και η λίμνη έχει αναπτυχθεί πλήρως, με υποδομές, ενώ φιλοξενεί πλήθος δραστηριοτήτων, με αξιόλογα οικονομικά αποτελέσματα.

Ο Δήμος Σερβίων, ο Ναυτικός Όμιλος Κοζάνης, το Επιμελητήριο, ο σύνδεσμος Αλιέων & Ιχθυοπαραγωγών, ο Δήμος Κοζάνης, οι κάτοικοι, όλοι  φροντίζουν ‘‘το κόσμημά-τους’’.

Από την Γρεβενιώτικη πλευρά η εικόνα είναι τελείως διαφορετική.

Ο πρωτοπόρος Πρόεδρος του Ναυτικού Ομίλου Γρεβενών Κώστας Γκούτας μας διηγήθηκε ιστορίας απείρου κάλους. Ζώντας, μας λέει, χρόνια στην περιοχή, περνώντας και ταξιδεύοντας πολλές φορές μέσω των παράκτιων οδών της λίμνης Πολυφύτου έβλεπε την οργάνωση και την φροντίδα των τοπικών φορέων και κατοίκων για τη λίμνη και πήρε την πρωτοβουλία να κάνει και από την Γρεβενιώτικη πλευρά ένα Ναυτικό Όμιλο!

Όμως τα πράγματα εδώ είναι αλλιώς!

Καμία συμπαράσταση, κανένα ενδιαφέρον, καμία υποστήριξη, καμία φροντίδα. Αν και τα Γρεβενά είχαν σε όλες τις επιτροπές τους εκπροσώπους τους, τελικά, ο ίδιος λέει ότι, στο τέλος τίποτα δεν κατάφερνε από τα αιτήματά του όπως : έλεγχος στη στάθμη της λίμνης, αλλαγή στις χρήσεις της, εφαρμογή των περιβαλλοντικών όρων για την προστασία των ακτών και των νερών της λίμνης, προγράμματα αξιοποίησης και επενδύσεων στις υποδομές μέσα και γύρω από την λίμνη ώστε να πάρει τουλάχιστον τις ελάχιστες από τις ευκαιρίες που είχε η λίμνη των Σερβίων, άδειες για ψάρεμα & ιχθυοκαλλιέργειες, λειτουργία χώρων αναψυχής, πλωτές εξέδρες και άδειες πλεύσης ή sports. Έτρεχε, κατέθετε αιτήματα, ξοδευόταν, αλλά τίποτα. Απογοητευμένος περιμένει… το όνειρο!

Οι αγρότες της περιοχής βλέπουν μπροστά στα χωράφια τους ένα απέραντο «νερό». Όμως τους έχουν πεί : «Μην το αγγίζετε!».

Το Δεκέμβριο 2018 δύο κάτοικοι του χωριού Παναγιά, συνελήφθησαν από την Αστυνομία γιατί ψάρευαν! Απαγορεύεται τους είπαν προειδοποιητικά, «την 2η φορά θα σας ασκηθεί δίωξη». Γιατί ?  Γιατί επιτρέπεται στην άλλη λίμνη και όχι στη δική μας? (ρωτάει τον Διοικητή της Αστυνομίας κάποιος που ενδιαφέρθηκε για την τύχη τους αλλά και για την αδικία που δημιουργείται). Η απάντηση ήταν «αν αλλάξει η εγκύκλιος της απαγόρευσης από τις αρχές όλα μπορούν να γίνουν. Κανείς δεν φρόντισε να αλλάξει το καθεστώς χρήσης –σε συνεργασία με την ΔΕΗ, τις τοπικές υπηρεσίες- και έτσι παρέμειναν οι απαγορεύσεις από παλιά, όταν χτίζονταν το φράγμα !» Λογικό ακούγεται. Τότε υπήρχε επικινδυνότητα λόγω κατασκευών και έκτακτων χρήσεων κατά την πλήρωση του φράγματος. Τώρα με ήρεμο νερό και επιφάνεια ελεγχόμενη, γιατί οι απαγορεύσεις ?

ΛΙΜΝΕΣ ΙΛΑΡΙΩΝΑΣ & ΠΟΛΥΦΥΤΟΥ :

Ο πλούτος που είναι δίπλα μας και τον αγνοούμε!

Μία επίσκεψη, μία οδική εκδρομή για τον καθένα από τη γέφυρα Σερβίων μέχρι το Καρπερό Γρεβενών ή ένα googl·άρισμα στις δύο λίμνες, θα καταλάβει ο οποιοσδήποτε ότι βρίσκεται σε ένα άλλο κόσμο.

Εκθαμβωτικά τοπία και απίστευτος πλούτος για εκμετάλλευση και αξιοποίηση. Όμως υπάρχει ιδιαίτερη μεταχείριση για κάθε λίμνη!

Ιχθυοκαλλιέργειες

Στη λίμνη Πολυφύτου, ως γνωστόν,  υπάρχουν πολλών ειδών ψάρια, τα οποία ψαρεύουν τόσο οι επαγγελματίες όσο και οι ερασιτέχνες ψαράδες της περιοχής αλλά και οι τουρίστες! Συγκεκριμένα, έχουν καταγραφεί 17 είδη ψαριών, ανάμεσά τους οι γουλιανοί (μέχρι 200 χλγ από τους πλέον ευμεγέθεις του κόσμου), γριβάδια, περκιά, κέφαλοι, πλατίκες, πεταλούδες κλπ.

Στην λίμνη του Ιλαρίωνα, όχι ακόμη! Καλύτερα θα το διατυπώναμε ως εξής, μας λέει ο κ. Γκούτας : Δεν ξέρουμε τι ψάρια έχει. Απαγορεύεται η αλίευση και οι οργανωμένες ιχθυοκαλλιέργειες!

Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Υπηρεσίας Αλιείας Κοζάνης, η συνολική αλιευτική παραγωγή της λίμνης κυμαίνεται ανάμεσα στους 210 και 280 tn και τουλάχιστον κατά τα τελευταία 10 χρόνια δεν παρουσιάζει μία σαφή διαχρονική τάση. Οι εκτιμήσεις αυτές είναι προσεγγιστικές γιατί (γενικά στην Ελλάδα) δεν υπάρχει ένα αξιόπιστο σύστημα καταγραφής των αλιευμάτων. (μία ακόμη δουλειά για τις Υπηρεσίες Γεωργίας που πρέπει να κάνουν άμεσα).

Οικονομικά στοιχεία επι αυτών : Η τιμή διάθεσης των προϊόντων ποικίλει ανάλογα με την εποχή και τον τρόπο διάθεσης. Υψηλής εμπορικής αξίας ψάρια όπως ο γουλιανός, η πέρκα και το γριβάδι έχουν χονδρική τιμή πώλησης περίπου 5 €/kg, ενώ η λιανική πώληση κατ’ ευθείαν στους καταναλωτές αποφέρει περίπου 8 €/kg. Τα υπόλοιπα είδη έχουν χαμηλότερη αξία και ορισμένα από αυτά μένουν πολλές φορές αδιάθετα. Για παράδειγμα, η πεταλούδα μπορεί κάτω από ευνοϊκές συνθήκες να πουληθεί λιανικά 2,5 €/kg, ενώ η χονδρική τιμή πώλησης της είναι περίπου 0,5 €/kg.

Ο οικονομικός κύκλος λοιπόν με βάση τα παραπάνω στοιχεία κυμαίνεται από 500.000 € μέχρι 800.000 € ό,τι σχετίζεται με την απόδοση από τις ιχθυοκαλλιέργειες.

Όμως η έλευση της καραβίδας αλλάζει τελείως όλα τα παραπάνω δεδομένα.

Τα τελευταία χρόνια τα 14 «πληττόμενα» χωριά γύρω από τη λίμνη Πολυφύτου ζωντανεύουν. Όχι όμως και αυτά γύρω από τη Λίμνη Ιλαρίωνα !

Τι λένε οι μελέτες τiς οποίες χρηματοδότησε και ο Δήμος Γρεβενών ! και οι οποίες κάνουν ειδικές αναφορές μόνο για την Λίμνη Πολυφύτου :

….Ο χαρακτηρισμός των γύρω χωριών ως «πληττόμενα» οφείλεται στην κατασκευή του φράγματος Πολυφύτου το 1970 όταν κατακλύσθηκαν τα χωράφια των κατοίκων κατά το σχηματισμό της τεχνητής λίμνης και ως αντισταθμιστικό μέτρο τους δόθηκε το αποκλειστικό δικαίωμα αλίευσης σ’ αυτήν. Το καθαρό νερό του Αλιάκμονα και η ήπια εκμετάλλευση της λίμνης για πολλά χρόνια δημιούργησαν τεράστια αποθέματα καραβίδας του είδους «Astacusleptodactylous» σε μεγάλα μεγέθη και εξαιρετική ποιότητα, που εξάγεται στο σύνολό της και είναι περιζήτητη στα καλύτερα ‘‘γκουρμέ’’ εστιατόρια της Γαλλίας, της Ιταλίας, του Ηνωμένου Βασιλείου και των Σκανδιναβικών χωρών.

Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Συλλόγου Επαγγελματιών Ψαράδων της Λίμνης Πολυφύτου, Νίκο Κουρτίδη, ο μέσος ψαράς αλιεύει ως και 500 κιλά καραβίδας την εβδομάδα και την πουλάει για εξαγωγή προς 3 ευρώ το κιλό, ενώ η συνολική ετήσια παραγωγή των μελών του συλλόγου, επίσημα υπερβαίνει τους 300 τόνους.

Η λίμνες λοιπόν είναι πλούσιες αλλά εμείς δεν το βλέπουμε. Μόνο από την καλλιέργεια της καραβίδας η οικονομία της περιοχής αυξάνει κάθε χρόνο κατά τουλάχιστον 1.000.000 €. Αν προσθέσουμε και το εμπόριο των ψαριών (παραπάνω) είναι της τάξης των 1,8 εκ. €.

Οι νέοι που είχαν μεταναστεύσει στα αστικά κέντρα επιστρέφουν για να ασχοληθούν με το είδος -που γίνεται ανάρπαστο στο εξωτερικό - και οι ψαράδες αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο.

Ο αριθμός των ψαράδων σήμερα, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία της Δ/νσης Κτηνιατρικής Κοζάνης (πάντα) έχει ανέλθει σε 109, με τον αριθμό τους να αυξάνεται καθημερινά, ενώ οι περισσότεροι έχουν πλέον ως κύριο αντικείμενο την αλιεία της καραβίδας.

Με βάση τα στοιχεία της Δ/νσης Αγροτικής Ανάπτυξης Κοζάνης (πάντα), ο σύλλογος αποτελείται από 109 μέλη (τα οποία αυξάνονται), από τα οποία τα 42 κατέχουν επαγγελματικές άδειες αλιείας.

 

Θαλάσσια σπορ

Στην λίμνη του Πολυφύτου έχουν ήδη αναπτυχθεί θαλάσσια sports, οργανωμένα, αδειοδοτημένα, πιστοποιημένα. Ειδική Σχολή jet skiπαρέχει Ευρωπαϊκό Δίπλωμα για επαγγελματικές άδειες θαλάσιου SKI ! Για την λήψη του διπλώματος έρχονται από όλες τις χώρες της Ευρώπης. Βοηθάει σε αυτό : το κλίμα όλων των εποχών, η ηρεμία του νερού (άνεμοι), η φθηνή διαμονή καθώς και τα ανταγωνιστικά δίδακτρα.

Στην λίμνη του Ιλαρίωνα : τίποτα από όλα αυτά. Απαγορεύονται ρητά. Διώκονται ποινικά. Η εντολή είναι μην πλησιάζετε. Η Αστυνομία εφαρμόζει τον νόμο.

Υποδομές – Δρόμοι

Ο παραλίμνιος δρόμος Πολυφύτου είναι ονομαστός για την ομορφιά του. Από παλιά η επαρχιακή οδός είχε την κατάλληλη θέση στην πλαγιά για θέαση, αλλά οι Κοζανίτες φρόντισαν να γίνουν και οι απαραίτητες επεμβάσεις/διορθώσεις/αναπλάσεις.

Ιδιαίτερα το πέρασμα από την απέναντι θέση της Ι.Μ. Νικάνορα έχει αρχίσει να γίνεται ξεχωριστό σημείο προσέλκυσης επισκεπτών και φωτογράφων τοπίου.

Ταξιδεύοντας από εκεί, δυτικά, μπαίνεις στην λίμνη Ιλαρίωνα : όλα σταματούν ξαφνικά. Εκτός από την θέα, σε μία πανέμορφη και ερημική λίμνη, χωρίς ζωή.

Αν είναι εποχή υπερκατανάλωσης των νερών από την ΔΕΗ ή ξηρασία, θα παρατηρήσεις το απαίσιο θέαμα της λάσπης του πυθμένα! Γιατί επιτρέπεται άραγε, ακόμη και σε τέτοια έκταση? Την ίδια αγανακτισμένη απορία έχει και ο Πρόεδρος του Ναυτικού Ομίλου Γρεβενών.

 

Πως οργανώνεται η Λίμνη Πολυφύτου :

Είναι επόμενο να κάνει κανείς συγκρίσεις αφού οι δύο λίμνες είναι δύο πανέμορφα αδελφάκια, σε δύο διαφορετικούς Νομούς, με διαφορετική τύχη η κάθε μία:

Υποδομές στη λίμνη Πολυφύτου :

• το πλωτό λιμάνι στην περιοχή της Νεράιδας,

• πλωτές δεξαμενές προσέγγισης σκαφών στους οικισμούς Καισαρειάς, Κρανιδίων, Ιμέρων και Βελβεντού για τουριστική αξιοποίηση.

• διαμορφώσεις και αναπλάσεις οικισμών Σερβίων και Παλαιογρατσάνου (χρηματοδότηση LEADER)

• πινακίδες ερμηνείας περιβάλλοντος και χάρτης θέσεων πουλιών (LEADER)

•  ξύλινες πινακίδες προβολής αξιοθέατων περιοχής (LEADER)

•  ίδρυση κέντρων πληροφόρησης και προώθησης τουρισμού (LEADER)

•  στερέωση και αποκατάσταση πέτρινης γέφυρας Σερβίων (LEADER)

•  διαμόρφωση μονοπατιού στη θέση «Τρανός λάκκος» στο Πλατανόρεμα (LEADER)

• Παράλληλα προγραμματίζονται και σχεδιάζονται και άλλες δράσεις για την αξιοποίηση της περιοχής, όπως διαμορφώσεις κοινόχρηστων χώρων και χώρων θέασης, παραλίμνια οδοποιία λίμνης Πολυφύτου, τουριστική αξιοποίηση του πρώην οικισμού της ΔΕΗ στα Ίμερα κ.ά. (βλ. σχετική ανακοίνωση ΑΝΚΟ!)

Σε σχετική μελέτη της ΑΝΚΟ που χρηματοδοτήθηκε από το ΕΣΠΑ της Περιφέρειας διαβάζουμε: Έχουν θεσμοθετηθεί ορισμένες δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα κάθε χρόνο στην περιοχή. Συγκεκριμένα πραγματοποιούνται μεταξύ άλλων :

•  ο κολυμβητικός διάπλους της λίμνης (στην περιοχή της γέφυρας)

•  ο ποδηλατικός γύρος της λίμνης (στα Σέρβια).

Τι θα διακρίνουμε στην λίμνη Ιλαρίωνα ?   Τίποτα!

Πρόβλεψη ? ΚΑΜΜΙΑ!   Γιατί αυτή η ανισομέρεια?

Σε τοπικό απολογισμό έργων της Κοζάνης για την Λίμνη Πολυφύτου διαβάζουμε ακόμη:

“....Δημιουργήθηκαν έξι πλωτά λιμάνια στα Σέρβια, το Βελβεντό, τα Κρανίδια, το Σπάρτο, τα Ίμερα και το Ρύμνιο. Κάθε λιμενίσκος, πλην του Ρυμνίου, είναι πλωτή νησίδα, αποτελείται από πλωτή πεζογέφυρα πρόσβασης συνδεδεμένη με ειδικό γεφυρίδιο με την όχθη, πλωτή εξέδρα υποστήριξης λειτουργιών και παροχής κυματικής προστασίας, θέσεις πρόσδεσης σκαφών και από/επιβίβασης οικοτουριστών, σχεδόν περίκλειστο λιμναίο χώρο για διάφορες δραστηριότητες αναψυχής και συναφείς εκδηλώσεις. Από τις παραπάνω υποδομές θα μπορούν να ξεκινήσουν βόλτες και περιηγήσεις με καραβάκια από περιοχή σε περιοχή, αλλά και από και προς την πλωτή εξέδρα του Ρυμνίου που είναι προσεγγίσιμη μόνο με σκάφος, καθώς σε αυτήν υπάρχει η δυνατότητα παρατήρησης του οικοπεριβάλλοντος της λίμνης. Οι παραπάνω παρεμβάσεις, άλλωστε, αποτελούν μέρος του συνολικού σχεδίου αξιοποίησης της λίμνης Πολυφύτου, που περιλαμβάνει εκτός από τις παραπάνω λιμναίες υποδομές, την τουριστική αξιοποίηση του πρώην οικισμού της ΔΕΗ στην περιοχή των Ιμέρων, την κατασκευή περιμετρικού δρόμου της λίμνης, αναπλάσεις στην παραλίμνια περιοχή με φυτεύσεις πρασίνου, ανάδειξη κάποιων περιοχών με πολιτιστικό και αρχαιολογικό ενδιαφέρον...”.   Τα σχόλια περιττεύουν.

Οι επιφανειακές προσεγγίσεις

και οι επιδερμικές μελέτες χωρίς προτάσεις.

Στις μελέτες που καταρτίζονται και παραλαμβάνονται από τις αρμόδιες υπηρεσίες παρατηρείται ότι δεν υπάρχουν οικονομικά στοιχεία.

Επίσης διαπιστώνεται ότι τα έργα που προτείνονται είναι εκείνα που εύκολα μπορεί να εκπονήσει σαν μελέτη κάποιο επαρχιακό γραφείο της αρεσκείας. Μελέτες και σχέδια που είναι δύσκολα σε προσεγγίσεις ή τεχνογνωσία, δεν προτείνονται, ούτε καν θίγονται.

Το οικονομικό στοιχείο των δραστηριοτήτων, των επενδύσεων, των προτάσεων, της ισχύουσας κατάσταση, στο εμπόριο και στον κύκλο της αγοράς, δεν υπάρχει. Όταν δεν υπάρχει αυτό το στοιχείο, που είναι το κατ’ εξοχήν για να διαπιστώσεις αν κρίνονται βιώσιμες οι προτάσεις ή τα έργα που προτείνονται, το ερώτημα είναι γιατί οι θεσμικοί παράγοντες τις παραλαμβάνουν. Που τους χρησιμεύουν?

Το copy-paste από το διαδίκτυο πάει σύννεφο, επαναλαμβάνονται γνωστά πράγματα εκτός αντικειμένου/σκοπού του θέματος, για το οποίο γίνεται η μελέτη και οι προτάσεις είναι οι γνωστές, οι κοινές ιδέες ρουτίνας. Στη συνέχεια ο καθείς περνάει από το Ταμείο.

Εν πάση περιπτώσει, διαπιστώνεται για παράδειγμα ότι, στο μήκος των 35 της λίμνης Ιλαρίωνα που καλύπτει το νερό αλλά και πολύ πέρα από αυτό π.χ. στις πλαγιές της Παναγιάς, του Δίπορου, του Μπούρινου (Παλιουριά-Δεσκάτη, βόρεια) ή στην ορεινή γραμμή των γύρω λόφων, όπου μπορούν να αναπτυχθούν μονάδες τουρισμού-θέασης-περιπάτου και μετέπειτα προσέγγισης στη λίμνη (με σχετική επιλεγμένη από το γεωγραφικό ανάγλυφο ολιγόλεπτη πρόσβαση) απουσιάζουν προτάσεις και ιδέες!

Για παράδειγμα : στη Λίμνη Πολυφύτου έχει αναπτυχθεί ο λόφος της «Νεράιδας» όπου σιγα-σιγά τώρα προτείνονται και επενδύσεις από τα σχέδια που εκπονούνται. Εύκολο! Στη περιοχή του Ιλαρίωνα από την πλευρά των Γρεβενών, οι Γρεβενιώτες τι προτείνουν?  Που βρίσκεται ή βρίσκονται τα κεντρικά σημεία επιλογής των παρεμβάσεων?  Καμία σκέψη.  Ούτε μία απόφαση!

 

Η επόμενη εικόνα δείχνει την έκταση των παρεμβάσεων και της οικονομικής ανάπτυξης στη Λίμνη Πολυφύτου και έχει εκπονηθεί από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.

Μπορείτε να αναλογιστείτε κάτι παρόμοιο για την περιοχή των Νότιων Γρεβενών?

Η αγροτοδιατροφική Ζώνη Πολύφυτου-Ιλαρίωνα-Βούρινου

Αν εξετάσει κανείς τα πλεονεκτήματα της περιοχής εύκολα διακρίνει μία ζώνη όπου εντοπίζονται δασικά, αγροτικά και υδάτινα οικοσυστήματα σε μια μεγάλη σχετικά πυκνότητα και εναλλαγή.

Ο Μπούρινος σχηματίζεται από δυο παράλληλες οροσειρές όπου μεταξύ τους δημιουργείται η κοιλάδα του Μεσιανού Νερού με μεγάλη οικολογική αξία, στην οποία οι ανθρώπινες παρεμβάσεις όπως κυνήγι, δασοπονία, κτηνοτροφία έχουν διατηρηθεί έντονες για πολλές δεκαετίες.

Τύποι οικοτόπων που εντοπίζονται αφορούν σε θαμνώνες, λειμώνες, δάση οξιάς, δρυός και πεύκης. Στα στενά του Αλιάκμονα και στην περιοχή των λιμνών οι τύποι οικοτόπων που εντοπίζονται αφορούν σε θαμνώνες, βραχώδεις και στεπόμορφοι λειμώνες, δάση οξιάς, καστανιάς, πλατάνου και κωνοφόρων. Η οικολογική σημασία της περιοχής τεκμηριώνεται από το πλήθος των προστατευτικών ρυθμίσεων που εντοπίζονται. Το σύνολο ή τμήματα της περιοχής χαρακτηρίζονται ως:

• Natura 2000, SCI, GR1330001, Όρος Βούρινος (Κορυφή Ασπροβούνι) με έκταση 764 Ha.

• Natura 2000, SPA, GR1330002, Όρη Βορείου Βούρινου και Μελλιά με έκταση 17.856 Ha.

• Καταφύγιο Άγριας Ζωής (θηραμάτων) Λάριο (ΦΕΚ 354Β/12.6.90, έκταση 2.162 Ha). Εκτείνεται νότια του οικισμού Χρώμιο μέχρι τη Λίμνη Ιλαρίωνα.

ΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΔΙΕΞΟΔΑ του Νότιου τμήματος των Γρεβενών.

Όμως όλα τα ανωτέρω τα βρίσκει κανείς περιττά αν δεν αναλογιστεί το αδιέξοδο στο οποίο έχει περιέλθει το νότιο τμήμα των Γρεβενών.

Συνοπτικά:

Η εξέλιξη του  Πληθυσμού της περιοχής αποτυπώνεται εύγλωττα στον παρακάτω πίνακα:

Περιοχή	2001	2011	Μεταβολή(%)	Μεταβολή(κάτοικοι)
Δήμος Δεσκάτης	7.045	5.852	-16,93%	-1.193
Δ.Ε. Δεσκάτης	4.931	4.294	-12,92%	-637
Δ.Ε. Χασίων	2.114	1.558	-26,30%	-556
Δ.Ε. Βεντζίου	2.364	1.969	-16,71%	-395
Δήμος Γρεβενών	25.522	25.905	1,50%	383

 Δεν χρειάζεται να επαναλάβουμε ότι οι Δήμοι Γρεβενών, Δεσκάτης (καθώς και ο Δήμος Σερβίων – Βελβεντού) εμφανίζουν τάσεις γήρανσης του πληθυσμού τους.

 

Η ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΕΚΜΕΤΑΛΕΥΣΙΜΗ ΕΚΤΑΣΗ - Μέγεθος εκμεταλλεύσεων

 Στο σύνολο της χρησιμοποιούμενης γεωργικής έκτασης (1.628 χιλ. στρέμματα) και εκμεταλλεύσεων (19.731) της Περιφέρειας, το μεγαλύτερο ποσοστό συναντάται στη Π.Ε. Κοζάνης (46,25% και 44,86%), ακολουθεί η Π.Ε. Φλώρινας (24,51% και 28,16%) και με σημαντική διαφορά οι Π.Ε. Γρεβενών (18,61% και 14,40%) και Καστοριάς (10,69% και 12,58%).

Πιν. Διαχρονική εξέλιξη του αριθμού των γεωργικών εκμεταλλεύσεων :

ΝΟΜΟΣ	1991	2000	2009	Μεταβολή2000-2009	Μεταβολή 1990-2009
ΓΡΕΒΕΝΑ	6.041	4.891	3.396	-31%	-44%
ΚΟΖΑΝΗ	17.056	13.914	11.463	-18%	-33%

 

Το μέσο μέγεθος της καλλιεργούμενης έκτασης ανά εκμετάλλευση είναι 75,0 στρέμματα, αρκετά μεγαλύτερο σε σχέση με το σύνολο της χώρας (44,16 στρ.), ενώ υπολείπεται σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης (182 στρ.!).

Η διάρθρωση όμως της ιδιοκτησίας είναι στρεβλή και είναι απόρροια πολύχρονων πολιτικών και συνταγματικών ρυθμίσεων σε σημείο που να καθίσταται πλέον «πρόβλημα» και συγχρόνως κοινωνικό κατεστημένο. Η μισή σχεδόν γεωργική γη κατέχεται από μη αγρότες και αξιοποιείται κατόπιν εκμίσθωσης. Η σχέση ιδιοκτησίας γης και πραγματικού γεωργού επιβαρύνει καθοριστικά το κόστος παραγωγής. Η τάση αυτή μάλιστα συνεχίζεται αμείωτη.

Δυστυχώς μέχρι σήμερα δεν έχουν καταγραφεί οι κατά κύριο επάγγελμα αγρότες, ούτε ολοκληρώθηκε ποτέ το «Μητρώο Αγροτών και Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων», το οποίο είχε ξεκινήσει από το 1996 με πρωτοβουλία του Υπουργείου Γεωργίας.

Εκτιμάται ότι, το ποσοστό των κατά κύριο επάγγελμα αγροτών δεν ξεπερνά το 25% ή τις 3.750 αγροτικές εκμεταλλεύσεις (ΟΣΔΕ, εξισωτική). Οι υπόλοιπες εκμεταλλεύσεις ανήκουν σε άτομα που είτε έχουν άλλη ως κύρια απασχόληση και συμπληρώνουν το οικογενειακό τους εισόδημα από τον πρωτογενή τομέα και το αντίστροφο, είτε είναι συνταξιούχοι και ταυτόχρονα ασχολούνται με την γεωργία.

 ΑΛΙΕΙΑ – Η γύμνια των Γρεβενών

Επειδή ειδική αναφορά γίνεται και στο θέμα της Αλιείας καθώς η περιοχή που εξετάζουμε έχει τέτοια δραστηριότητα και μάλιστα (όπως αναφέρθηκε παραπάνω) με τάσεις μεγάλης κερδοφορίας, παρατίθεται και ο παρακάτω πίνακας :

ΕΛΣΤΑΤ 2012	Αλιείς		Αριθμός σκαφών		Αλιεύματα (σε τόνους)
	Σύνολο	Ερασιτέχνες	Σύνολο	Ερασιτέχνες	Πέστροφες	Κυπρίνοι	Άλλα
Γρεβενά -	-	-	-	-	-	-	-
Κοζάνη	84	63	40	21	0	67	122
Δυτ. Μακεδονία	458	318	410	274	30	474	523
Ελλάδα	-	-	-	-	2.833	999

 

 

 

Οι Νέοι Αγρότες : Μπορούν να γίνουν Ελπίδα;

Αν και το εργατικό δυναμικό παρουσιάζει φθίνουσα τάση, εντούτοις υπάρχει μια σχετική ανανέωση ως προς τη διαδοχή στον αγροτικό τομέα. Ένας σημαντικός, όχι όμως και ικανοποιητικός αριθμός νέων ανθρώπων, επιλέγουν να ασχοληθούν και να επενδύσουν στην πρωτογενή παραγωγή.

Στον παρακάτω πίνακα φαίνεται η κατανομή κατά «χώρο» και κατ’ έτος η πορεία του αριθμού των νέων που ιδρύουν δική τους αγροτική εκμετάλλευση μέσω του προγράμματος «Νέων Αγροτών».

ΠΙΝΑΚΑΣ  - Αριθμός νέων αγροτών που εγκαταστάθηκαν στη γεωργία - κτηνοτροφία (Καν. 1257/99/ΕΕ)
Έτος εγκατάστασης	Γρεβενά	Κοζάνη	Περιοχή Leader	Δυτ. Μακεδονία
2001	19	70	89	138
2002	40	105	145	229
2003	12	24	36	92
2005	32	71	103	201
2006	12	56	68	126
2009	53	126	179	339
2014	123	257	380	638
ΣΥΝΟΛΟ	291	709	1.000	1.763

 

Τα ΙΣΤΟΡΙΚΑ στοιχεία που δημιουργούν αμηχανία στα Γρεβενά!

Βρισκόμαστε στο έτος 2013 και διαβάζουμε σε σχετικό ρεπορτάζ στον τοπικό ηλεκτρονικό τύπο :

«Με αφορμή τη συζήτηση στο αποψινό Περιφερειακό Συμβούλιο για την έγκριση υπογραφής προγραμματικής σύμβασης με την Αναπτυξιακή Εταιρεία Δυτικής Μακεδονίας (ΑΝΚΟ) σχετικά με την προστασία της ευρύτερης περιοχής, ο κ. Δασταμάνης σχολιάζει ότι από το 2009 οπότε ξεκίνησε η όλη προσπάθεια ανανεώνεται η σχετική σύμβαση κάθε χρόνο με σκοπό την τήρηση των περιβαλλοντικών όρων. «Το έργο, από την πλευρά της ΔΕΗ δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη και ως εκ τούτου ορισμένοι περιβαλλοντικοί όροι δεν έχουν ικανοποιηθεί. Πιστεύουμε ότι εντός του χρόνου θα διευθετηθούν τα όποια θέματα υπάρχουν και αφορούν τον καθαρισμό των εργοταξίων, την ολοκλήρωση δενδροφυτεύσεων κ.α. Εξετάζουμε ακόμη ζητήματα εμπλουτισμού της λίμνης με ψάρια και ανάλυσης του μικροκλίματος που θα δημιουργηθεί λόγω της υγρασίας από τη λίμνη» αναφέρει ο αντιπεριφερειάρχης.

Στο μεταξύ, η Περιφέρεια Δυτ. Μακεδονίας και ο φορέας που έχει δημιουργήσει με τη συμμετοχή των δήμων που γειτνιάζουν με τη νέα λίμνη, βρίσκονται σε συνεννόηση με την ΑΝΚΟ για την τουριστική αξιοποίηση του τόπου μετά την ολοκλήρωση του εγχειρήματος. Στο πλαίσιο αυτό αναμένεται το επόμενο χρονικό διάστημα επίσκεψη στην Καρδίτσα για τη μεταφορά τεχνογνωσίας από την περίπτωση της τουριστικής αξιοποίησης της λίμνης Πλαστήρα! «Η Δυτική Μακεδονία διαθέτει σχετική εμπειρία και από τη λίμνη Πολυφύτου, οπότε είμαστε διατεθειμένοι να εξετάσουμε τα δύο παραδείγματα για να καταλήξουμε στις βέλτιστες πρακτικές προς εφαρμογή» προσθέτει ο Αντιπεριφερειάρχης κ. Δασταμάνης»  όλα αυτά το 2013!

[1η Σημ.: Η ΑΝΓΡΕ και η ΑΝ.ΔΗ.Γ. έκλεισαν με απόφαση του Δημ. Συμβουλίου Δήμου Γρεβενών την 30 Οκτωβρίου 2017 με την απόφαση για εκκαθάριση και τον δύο.(*σχετικό :https://greveniotis.gr/)

Θα περίμενε κανείς ότι το 2009-2013 ενώ λειτουργούσε η ΑΝΓΡΕ θα υπήρχε μία συνεργασία, μία συνύπαρξη των δύο εταιριών σε ένα κοινό μελετητικό σχήμα, όχι μόνο για οικονομικούς λόγους αλλά έστω για μεταφορά γνώσεων, κανονισμών, μελετητικής τεχνογνωσίας και μετάδοσης εφαρμογής/σύνταξης προγραμμάτων της Ε.Ε. τα οποία θα μπορούσε η ΑΝΓΡΕ/ΑΝΔΗΓ να πάρει από την ΑΝΚΟ η οποία μονοπωλεί το μελετητικό τοπίο των έργων του Νομού από το 1995. Όμως ούτε αυτό έγινε. Γιατί; Στα ανωτέρω δηλώνεται ότι η δουλειά θα ανατίθετο στην ΑΝΚΟ!) 

2η Σημ.: Σε ανακοίνωση του Προέδρου της ΑΝΓΡΕ την 27/7/2016 αναφέρεται ότι : την 31η Δεκεμβρίου 2015 προς την ΑΝΓΡΕ, για απαιτήσεις από την διαχείριση των προηγούμενων διοικήσεων της εταιρείας, ανέρχονται στο ποσό των 882.834,53€ καθώς επίσης εκκρεμεί οφειλή τραπεζικού δανείου ύψους 160.880€ ! σχετικό : http://www.star-fm.gr/2016/07/28].

 

Μελέτες που προτείνουν σε όλα : Λίμνη Πολυφύτου!

Η ΑΝΚΟ που εκπονεί μελέτες και εκπονεί προγράμματα που τις αναθέτει ο Δήμος Γρεβενών και η Περιφέρεια αναφέρει σε Δελτίο Τύπου το 2017 ότι : «…Στην παρούσα πρόταση του Τοπικού Προγράμματος CLLD/LEADER επιχειρείται για πρώτη φορά μια συστηματική προσπάθεια ενίσχυσης της περιοχής αλιείας στη διακριτή περιοχή πέριξ των τεχνητών λιμνών Πολυφύτου και Ιλαρίωνα.

Βασική επιδίωξη στο πλαίσιο της τοπικής στρατηγικής είναι να εφαρμοστεί στην περιοχή των λιμνών Πολυφύτου – Ιλαρίωνα, μια πολιτική ολοκληρωμένης ήπιας ανάπτυξης, με έμφαση στην ενίσχυση της επιχειρηματικής δραστηριότητας  με τη στήριξη των πολύ μικρών, μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων στο σύνολο των τομέων (αλιεία, υδατοκαλλιέργεια, εμπόριο,  μεταποίηση, τουρισμός, γαστρονομία, υπηρεσίες), στη διασύνδεση των παραγωγικών τομέων και στη δικτύωση των επιχειρήσεων. Θα επιδιωχθεί επίσης η αναβάθμιση και συμπλήρωση των αναπτυξιακών υποδομών και η προστασία και ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος ώστε να διαμορφωθεί η απαιτούμενη κουλτούρα προστασίας, ανάδειξης και αξιοποίησης του φυσικού περιβάλλοντος, του πολιτιστικού κεφαλαίου και των τοπικών πόρων»! Τελικά εκπονήθηκε πρόγραμμα μόνο για την Λίμνη Πολυφύτου !

Τι συνέβη στην πραγματικότητα?

Τι συμβαίνει και απουσιάζουν δράσεις, προτάσεις και έργα για την λίμνη Ιλαρίωνα?

Δεν περιλαμβάνεται σε κανένα πρόγραμμα : ούτε της Αλιείας, ούτε του Leader, ούτε του ΕΣΠΑ του Ε.Π. της Περιφ. Δυτ. Μακεδονίας για την περίοδο 2014-2020.

Κάτω από την πίεση της προεκλογικής περιόδου, η ΔΕΗ καλείται να αποδεσμεύσει περιοχές, να άρει τις απαγορεύσεις και να δώσει την σύμφωνη γνώμη της για τα ανταποδοτικά οφέλη που πρέπει να πάρουν οι παραλίμνιοι οικισμοί. Το ΕΣΠΑ 2014-2020 τελειώνει, χάνονται οι ευκαιρίες χρηματοδότησης (ίσως οριστικά αφού το επόμενο ΕΣΠΑ δεν θα χρηματοδοτεί τέτοιες δράσεις) και η ΔΕΗ στην οποία ανήκει η λίμνη, δεν έχει παραχωρήσει τίποτα στις τοπικές κοινωνίες, είτε προς αλιευτική είτε προς οικοτουριστική εκμετάλλευση, για τους δικούς της λόγους.

Σε ειδική μελέτη του 2009, που έλαβαν οι τοπικοί φορείς, η ΔΕΗ τους προειδοποιεί : ‘‘…οι έντονες ροές, οι βραχώδεις όχθες, οι ρίζες δέντρων, καθώς και άλλα εμπόδια, στοιχεία που χαρακτηρίζουν και ένα μεγάλο μέρος του συστήματος του ποταμού Αλιάκμονα, καθιστούν τη χρήση εναλλακτικών μεθόδων αλιείας αρκετά δύσκολη και πολύπλοκη’’. Επομένως έπρεπε να ληφθεί υπ’ όψη ότι απαιτείται, πρόγραμμα, χρόνος & μελέτες.

Σημειώνουμε  χαρακτηριστικά ότι για τη λίμνη Πολυφύτου η οποία ολοκληρώθηκε το 1974 εκδόθηκε μόλις πέντε χρόνια μετά ο νόμος 972 ο οποίος «παρέχει διευκολύνσεις προς αποκατάσταση της οικονομίας των θιγέντων συνεπεία των έργων της λίμνης…» σε 17 παραλίμνιες κοινότητες και στον Δήμο Σερβίων.

Σήμερα η χρήση νερών για υδατοκαλλιέργειες δύναται να δοθεί από την Δ/νση Αγροτικής Ανάπτυξης με την σύμφωνη γνώμη της ΔΕΗ και της Δ/νσης Υδάτων.

Προς τήρηση των παραπάνω, επισημαίνεται ότι, στις 20/01/2017 πραγματοποιήθηκε από Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας η Έγκριση της Τεχνικής Περιβαλλοντικής Μελέτης (ΤΕΠΕΜ) για τη δυνατότητα ένταξης περιφερειακών του ταμιευτήρα παράκτιων περιοχών και νησίδων σε καθεστώς προστασίας για την προσέλκυση της ορνιθοπανίδας, εκπονηθείσας σε εφαρμογή του όρου 29.1 της υπ’ αριθ. 130437/30-6-2003 Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων του έργου «Υδροηλεκτρικό έργο Ιλαρίωνα, στον μέσο ρου του ποταμού Αλιάκμονα, Ν. Κοζάνης και Ν. Γρεβενών». Υπόχρεος εφαρμογής (φορέας υλοποίησης) των προτάσεων της ΤΕΠΕΜ είναι καταρχήν η ΔΕΗ Α.Ε. ή γενικότερα ο εκάστοτε φορέας λειτουργίας του ΥΗΕ Ιλαρίωνα, με δυνατότητα ανάληψης της σχετικής υποχρέωσης και από τρίτους φορείς. Επομένως πρέπει να ερωτηθεί η ΔΕΗ για το κάθε τι.

ΠΛΗΡΗΣ ΣΥΓΧΥΣΗ

ΑΝΤΙΦΑΣΕΙΣ & ΑΔΙΕΞΟΔΑ

Σε άλλη μελέτη που έχει εκπονηθεί το 2017 από Τεχνικό Σύμβουλο της Περιφέρειας Δυτ. Μακεδονίας στα πλαίσια σύνταξης σχεδίου για την Ολοκληρωμένη Χωρική Επένδυση (Ο.Χ.Ε.) του χώρου της περιφέρειας, τα πράγματα λέγονται με τις αλήθειες τους και με το όνομά τους.

Μεταξύ άλλων διαπιστώνονται όχι μόνο η πλήρης σύγχυση για το ισχύον καθεστώς που αντιστρατεύεται πολιτικές ανάπτυξης, αλλά τονίζει τις εγγενείς αδυναμίες του συστήματος που έχει φέρει την περιοχή των λιμνών σε αδιέξοδο και την σύγκρουση αρμοδιοτήτων υπηρεσιών, υπευθύνων και φορέων. Η κατάληξη είναι γνωστή.

Αντιγράφουμε από την σχετική μελέτη ενδεικτικά σημεία για το πόσο προβληματικά είναι τα θέματα :

“ •  Χαμηλή διασύνδεση των λιμναίων συστημάτων μεταξύ τους.

  •  Ελλιπής διασύνδεση φυσικής, πολιτιστικής και ιστορικής κληρονομιάς.

  •  Ποσοτική και ποιοτική υποβάθμιση υδάτινων σωμάτων από ανθρωπογενείς δραστηριότητες (π.χ.  ρύπανση λίμνης Καστοριάς, έντονες διακυμάνσεις στάθμης των τεχνητών λιμνών Αλιάκμονα).

 • Έλλειψη συστήματος διακυβέρνησης και διαχείρισης φυσικού περιβάλλοντος.

 • Έλλειψη εγκεκριμένων ειδικών διαχειριστικών μελετών και φορέων διαχείρισης λιμναίων περιοχών, με εξαίρεση τον Εθνικό Δρυμό Πρεσπών και του υπό ίδρυση Φορέα Διαχείρισης της λίμνης Καστοριάς.

 • Χαμηλή ευαισθητοποίηση σε σχέση με τις λειτουργίες και αξίες υγροτοπικών και λιμναίων οικοσυστημάτων και μονοδιάστατη αξιοποίηση αυτών.

 • Προβληματική συνεργασία μεταξύ των χρηστών ύδατος, ελλείψει κοινού αναπτυξιακού οράματος.

 • Ασαφής ο στρατηγικός σχεδιασμός για τη ΔΕΗ, που θα έχει ως αποτέλεσμα να μην λαμβάνονται αποφάσεις και πρωτοβουλίες για τις τεχνητές λίμνες, όπου είναι ιδιοκτήτης και διαχειριστής των υδάτων.”...

Σημειώνουμε ότι και για τις λίμνες Πολυφύτου και Ιλαρίωνα υπάρχει πρόταση συγκρότησης φορέα διαχείρισης, ώστε να μπλέξει ακόμη περισσότερο το πράγμα!

 

«ΠΡΑΜΑΤΑ & ΘΑΜΑΤΑ»

Με την υπ΄αριθμ. 98233/1459/10-7-2018  απόφαση της Περιφ. Κεντ. Μακεδονίας ορίζεται 12μελή επιτροπή παρακολούθησης της μελέτης «καθορισμού ζωνών διαχείρισης-ανάδειξης και προστασίας της περιοχής του ταμιευτήρα του Υδροηλεκτρικού Έργου (ΥΗΕ) Ιλαρίωνα, καθώς και των χρήσεων του ταμιευτήρα και των παρόχθιων περιοχών». Όμως κύκλοι της ΔΕΗ αναφέρουν ότι τέτοια μελέτη δεν υπάρχει, έχει απαλειφθεί, εξέλειπε η ανάγκη της, μετά το αίτημά-της για αναθεώρηση της Μ.Π.Ε. του Ιλαρίωνα από τη Δ/νση Περιβαλλοντικών Αδειοδοτήσεων (ΔΙ.Π.Α.) του ΥΠΕΚΑ. Αλλά για να γίνει αυτό δεν ερωτούνται, πριν, όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς;  Πως δεν έγινε αυτό γνωστό στους ενδιαφερόμενους της Δυτ. Μακεδονίας;

Επίσης η ΔΕΗ ισχυρίζεται ότι έχει υπογράψει Προγραμματικές Συμβάσεις με Δήμους και των (2) Λιμνών στους οποίους ανέλαβε την υποχρέωση ενισχύσεων της τάξεως των 2.000.000 €. Μάλιστα ένας Δήμος δεν ενεργοποίησε την σύμβαση!

Ο Δήμος Γρεβενών είναι συμβαλλόμενο μέρος (μεταξύ άλλων 5 μερών) σε προγραμματική σύμβαση με την ΔΕΗ. Η σύμβαση πλαίσιο είναι ακόμη ενεργή. Τηρούνται άραγε όλες οι υποχρεώσεις; Επίσης ένα άλλο ερώτημα είναι : αφού είναι συμβαλλόμενο μέρος, ήδη, και μάλιστα ‘‘πληττόμενο’’, μήπως εντάσσεται στις χορηγίες των ως άνω υποχρεώσεων με την ΔΕΗ;

Οι παρόχθιες εκτάσεις και οι διάφορες εκμεταλλεύσεις, είναι πράγματι αλήθεια, ότι αυτή τη στιγμή, η ΔΕΗ δεν εγγυάται ότι είναι ασφαλείς να λειτουργήσουν αποδοτικά, για πολλούς και ευνόητους λόγους. Ούτε σιωπηρή χρήση αυτών, μπορεί να αφήσει να γίνει, λόγω έλλειψης μελετών. Μάλιστα εκπονείται από φορέα σχετική μελέτη (όχι από την ΑΝΚΟ πάντως). Οι εμπλεκόμενοι Δήμοι & φορείς έχουν γνώση επί αυτού ώστε να καταθέσουν τις προτάσεις τους;  Είμαστε στη διάθεση όσων ενδιαφερθούν.

Σύμφωνα με άλλη συμφωνία πλαίσιο, η ΔΕΗ θέλει, οφείλει και έχει την τεχνογνωσία, να συντάξει μελέτες για την περιοχή, την οποία μάλιστα γνωρίζει καλύτερα από τον καθένα. Θεσπίζονται όργανα, προβλέπεται η χρηματοδότηση όπως και οι υποχρεώσεις όλων. Όσα εξ αυτών αφορούν τους Περιβαλλοντικούς Όρους τα αναλαμβάνει η ΔΕΗ, τα υπόλοιπα οι άλλοι συμβαλλόμενοι. Ισως η ΔΕΗ να έχει καθυστερήσει, σε ορισμένες από αυτές τις υποχρεώσεις, αλλά δεν σημαίνει ότι αθετεί τις υποχρεώσεις-της, όπως σε καμία περίπτωση δεν αρνείται ότι έχει την γενική εποπτεία του χώρου (εξάλλου η άδεια χρήσης νερού αρ. 2725/14 έχει δικαιούχο μόνο την ίδια!). Αν έχουν συνταχθεί μελέτες, καλό είναι να τις γνωρίζουν τα εμπλεκόμενα μέρη ή να δημοσιοποιηθούν, ώστε να εκφέρουν όλοι τις απόψεις τους (εξάλλου αυτό προβλέπεται από την έγκριση των Περιβαλλοντικών Όρων αρ. 130437/03).

Όσον αφορά την χρήση των νερών της Λίμνης Ιλαρίωνα ισχύουν ακόμη : το Π.Δ. 99/2003 (τροπ. το Π.Δ.373/85), το Ν.Δ. 1740/87 (τροπ. το 420/70) και ο Ν. 2332/95. Αν δεν αλλάξουν οι εν λόγω διατάξεις, ειδικά για την Λίμνη του Ιλαρίωνα, ας μην περιμένουμε πολλά πράγματα, ούτε καν τις μελέτες, αφού δεν θα έχουν κατάλληλο νομικό καθεστώς να εφαρμοστούν!

Τουλάχιστον να θεσπιστούν νέοι νόμοι, αντίστοιχοι της Λ. Πολυφύτου! Τούτο είναι ένας ακόμη στόχος (από τους άμεσους επείγοντες μάλιστα στόχους) της τοπικής εξουσίας προς την κεντρική.

Τελευταίο, απομένει να τονιστεί, ο κίνδυνος μόλυνσης των νερών της Λίμνης από ολόκληρη την κοίτη του Αλιάκμονα (‘‘μηδενός του π.Γρεβενίτη εξαιρουμένου’’).

Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΜΠΕΙΡΙΑ

και πως δεν θέλουμε ούτε να την πλησιάσουμε.

Η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι πολλές λίμνες έχουν αναδειχθεί σε “επιτυχημένα παραδείγματα” σύζευξης οικολογικών και παραγωγικών επιδιώξεων.

Επιτυχημένα παραδείγματα μικρής κλίμακας στον Ελληνικό χώρο αποτελούν η λίμνη Κερκίνη, η τεχνητή λίμνη Πλαστήρα αλλά και οι Πρέσπες στη Δ. Μακεδονία. Αντίστοιχα παραδείγματα βιώσιμης ανάπτυξης με άξονες τα λιμναία οικοσυστήματα σε ευρωπαϊκό επίπεδο και σε μεγαλύτερη κλίμακα, αποτελούν οι λίμνες της Β. Ιταλίας όπως και της Ελβετίας όπου και δόθηκε μεγάλη έμφαση σε θέματα τουρισμού και αναψυχής.

Από τη διερεύνηση των συστημάτων σχεδιασμού σε χώρες της ΕΕ που περιλαμβάνουν μεγάλο αριθμό λιμναίων υδάτινων συστημάτων, ξεχωρίζει το παράδειγμα των σκανδιναβικών χωρών. Ο σχεδιασμός του χώρου των σκανδιναβικών χωρών θεωρείται ότι αποτελεί ξεχωριστή περίπτωση σε σχέση με τα υπόλοιπα συστήματα σχεδιασμού των χωρών της ΕΕ, διότι εφαρμόζει οριζόντια και κάθετη ολοκλήρωση των πολιτικών στους διάφορους τομείς και πεδία αρμοδιοτήτων.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα της τελευταίας 15ετίας αποτελεί ο ανασχεδιασμός του συνόλου των παρόχθιων και παράκτιων περιοχών στη Φιλανδία με σκοπό κυρίως την κάλυψη των αναγκών ανέγερσης νέων παραθεριστικών, ή μόνιμων, κατοικιών καθώς και τη μετατροπή παραθεριστικών κατοικιών σε μόνιμες, προωθώντας ένα εναλλακτικό και αποκεντρωμένο μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης.

Ειδικά σε θέματα βιώσιμης ανάπτυξης, σχετική μελέτη τουBloomberg Institute (2012) επισημαίνει ότι τουρισμός και αναψυχή θα αποτελέσουν τις κινητήριες δυνάμεις της οικονομικής ανάπτυξης στον 21ο αιώνα.

Στη Γερμανία, όπως και σε άλλες χώρες σήμερα, τουρισμός, αναψυχή και δράσεις αξιοποίησης ελεύθερου χρόνου αποτελούν με διαφορά το μεγαλύτερο εργοδότη απασχολώντας περισσότερα από 6 εκ. άτομα, ενώ ο οικοτουρισμός αποτελεί τον ταχύτερα αναπτυσσόμενο κλάδο του τουρισμού με τα υδάτινα οικοσυστήματα να διαδραματίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο.

Οι επιτυχημένες παρεμβάσεις στην Τεχνητή Λίμνη Πλαστήρα μπορούν να αξιοποιηθούν ως καλές πρακτικές στις Τεχνητές Λίμνες του Αλιάκμονα που διαθέτουν παρόμοια γεωφυσικά χαρακτηριστικά και καθεστώς διαχείρισης. Αποτελούν όμως μόνο λόγια!

Κανένα από τα παραπάνω δεν έχει αντιστοιχηθεί με την περίπτωσή μας. Αντίθετα θεωρούμε ότι και ο σχεδιασμός σε επίπεδο Ο.Χ.Ε. αποτελεί μια αποσπασματική προσέγγιση για την αξιοποίηση μεμονωμένων περιοχών. Δεν μπορεί να  λειτουργήσει ως μοχλός βιώσιμης ανάπτυξης καθότι δεν προτείνει καινοτόμες δράσεις, είναι μονόπλευρος, αντιγράφει παλιές αποτυχημένες πρακτικές και επενδύσεις, δεν έχει πνοή και φορείς υποστήριξης. Τα στοιχεία είναι χωρίς οικονομικό υπόβαθρο, ενώ λείπουν παντελώς εφαρμογές για το δίκτυο διασυνδεδεμένων περιοχών, για στοχευμένες παρεμβάσεις (πλην εκείνων που υποστηρίζουν μεμονωμένα συμφέροντα) ενώ αντιμετωπίζουν μονοδιάστατα και κουραστικά επαναλαμβανόμενα τα θέματα της φυσικής, πολιτιστικής και ιστορικής κληρονομιάς, που έχουν γίνει μία κοινότυπη ρουτίνα. 

Η δε εξάντληση κάθε ευρωπαϊκού διαθέσιμου πόρου βασίζεται σε πρόχειρους στόχους και δράσεις εφήμερης σκοπιμότητας.-

 

Στις επόμενες σελίδες φαίνονται :

- Οι προτάσεις της ΑΝΚΟ για την περιοχή.

- Οι προτάσεις φορέων στο ΕΣΠΑ όπου αποκαλύπτεται η εκκωφαντική απουσία των Γρεβενών και η παντελής αδιαφορία τους, αφού δεν υπάρχει ούτε μία πρόταση για έργο ή δράση στην περιοχή των νότιων Γρεβενών & της Λίμνης Ιλαρίωνα.-

 

ΕΠΙΠΕΔΟ ΛΗΨΗΣ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ

Η διορισμένη επιτροπή παρακολούθησης που έλαβε τις αποφάσεις και ενέκρινε το πρόγραμμα.

(Φωτογραφίες : Θ. Μπιζιούρα, Μ. Νασιάδη, Αλ. Τζιόλα, Σ. Μπακαρόζου, οpaliouriotis.gr, Παν/μιο Θεσσαλίας. Διαδίκτυο : ιστοσελίδες ΑΝΚΟ, Περιφέρειας Δυτ. Μακεδόνιας, ΔΕΗ, Δήμοι περιοχής, τοπικός ηλεκτρονικός τύπος. Έρευνα : Αλεξ. Τζιόλας © copyright. Στο διαδίκτυο www.scribd.com).

Γρεβενά, Φεβρουάριος 2019.